Een klein stukje geschiedenis

In het rulebook van ABC, American Bowling Congress dat in 1895 opgericht werd, staat al iets te lezen over de baancondities. "The lane should be neither too dry for the bowling ball taking its turn too soon, nor too slippery for the ball not to create its momentum"

Bedenk dat er in die dagen houten banen en houten ballen waren van allerlei afmetingen. Om al die afwijkende bowlingbanen, materialen en regels tot elkaar te brengen onder één sport, was dit de taak van ABC en heel lang ook de belangrijkste taak. Zonder uniforme regels kan er ook geen sprake zijn van een eerlijke competitie!

Tot de Tweede Wereldoorlog werden de banen behandeld met een wasachtige substantie dat uit bomen in Maleisië werd gewonnen.Deze substantie werd ongeveer eens per twee maanden aangebracht en dat betekende dat er wel wat verschil ontstond in het scoreverloop. De hoogste scores werden in de laatste weken behaald als er een geultje ontstaan was waardoor de bal makkelijk in de pocket rolde.

Door het uitbreken van de oorlog kon men dit niet meer verkrijgen en ging men de banen lakken om deze te beschermen. Om de lak te beschermen moest er een beetje olie aangebracht worden. Ook nu werd er weer gekeken hoe dit het beste gedaan kon worden zodat de scores goed waren.
In deze periode werden er inmiddels ballen van mineraliet gemaakt. Een soort hard rubber waardoor de afmetingen en gewichtsverdeling ook meer uniform gemaakt kon worden.

 

De eerste valsspeler - hardheid

In de jaren '70 kwamen de eerste plastic of polyester ballen op de markt. Nog steeds behoorlijk harde ballen die niet veel olie nodig hadden om te glijden. De hardheid van de bal was een belangrijk gegeven want dat bepaalde immers de wrijving met de baan en dus de mogelijkheid om meer te hoeken. Deze hardheid werd een maat toen in 1973 plotseling een voorheen middelmatige profspeler, toernooien ging winnen en zelfs bijna speler van het jaar werd. Don Mc Cune had een manier gevonden om zijn bal meer te laten hoeken dan wie dan ook. Hij had ontdekt dat een bal die een nachtje in een chemisch bad (solvent) had gelegen een zachtere buitenkant kreeg en daardoor meer grip op de baan. De zogenaamde 'Soaker Ball' was een feit geworden.

Toen hij zo dom (of zo eerlijk) was om het geheim te verklappen werd hij in de ban gedaan en kwam er een regel voor de minimale hardheid van een bal. 72 D op de durometer schaal en bij de profs zelfs 75 D.

     

Nou ja, eerste valsspeler - statische balans

Zelfs in de dagen van de houten ballen waren er al "valsspelers". Het was de tijd waarin ballen nog groter en zwaarder konden zijn, en zelfs een enorme onbalans konden hebben. En elke keer kwamen er dus regels om de sport meer uniform en dus meer eerlijk te kunnen spelen. De zogenaamde "Do Do bal" was een bal die uit de helften van twee in gewicht verschillende ballen bestond. De ene bal van 16 pond was doormidden gezaagd en gelijmd aan de andere helft van een 19 ponds zware bal. Het leidt geen twijfel dat zo'n bal uit zichzelf wilde hoeken.

Toen de ballen meer uniform geproduceerd konden worden werd de limiet van onbalans vastgesteld zoals beschreven in dit artikel.

Hierdoor werd een grens gesteld aan de mogelijkheid van de bal om "uit zichzelf" de hoek om te gaan.

Legaal valsspelen - dynamische onbalans

Mensen zijn altijd op zoek naar mogelijkheden om ergens voordeel uit te halen. En bowlers zijn net mensen. De ballenfabrikanten konden met nieuwe materialen in de jaren '80 experimenteren en het gewichtsblok op andere posities in de bal plaatsen. Gevolg: meer hoek, dus meer strikes en hogere scores.  In het artikel Balansgaten en dynamische onbalans lees je er alles over terug.

Dynamische onbalans zorgde voor track flare en dit zorgde ervoor dat er bij elke worp iets meer olie van de baan werd gehaald dan voor die tijd.

Breakdown (verminderen van olie in het oliepatroon) werd een factor die in hoge mate bepaalde hoe lang de baan goed bespeelbaar bleef. Maar het kon ook positief uitpakken als de baan open gespeeld werd zodat er meer marge ontstond.

Dat betekende dat er snel gezocht werd naar manieren om meer olie op de baan te krijgen. De komst van moderne oliemachines was natuurlijk wel weer een voordeel. Maar meer olie betekende echter ook meer kosten voor de bowlingondernemer en het betekende ook meer schoonmaken omdat pins en ballen niet goed meer verwerkt werden door de pinsetters. Tegenwoordig ligt er 300% meer olie op de baan.

Meer olie zorgt voor meer verandering

Dynamische onbalans en track flare zorgde er ook voor dat de carry down (olie die op het droge gedeelte van de baan terecht komt) zich anders dan voorheen ontwikkelde. Als gevolg van de track flare kwamen er nu korte streepjes olie op de baan i.p.v. lange strepen. En tevens minder dan voorheen. Ook dit kon weer gunstig uitpakken of juist minder gunstig.
Door de grotere hoeveelheid olie is carry down vaak een belangrijkere factor dan break down. Als er meer carry down op het back end ligt komt de bal later in zijn rol omdat deze doorslipt. Het is dan zaak om van bal te wisselen en/of om de carry down heen te gaan spelen.
Terwijl het vaak in het begin zaak is om met een gematigde bal te beginnen vanwege te weinig carry down. Het back end is dan nog zo schoon en droog dat een agressieve bal ook heel agressief reageert en er een zogenaamde over-under reactie ontstaat. Kleine variaties in snelheid en release vertalen zich dan direct in ander hoekmoment en dus raakpunt in de pocket. Terwijl de hoek van inkomst nog maximaal is en ook scherper. Dit resulteert dan vaak in splits naast prachtige strikes.
De hoeveelheid en plaats van de carry down veranderde ook omdat de spareballen (polyester en weinig/geen track flare) nog wel lange strepen neerlegden en dan natuurlijk meer naar de hoekpinnen i.p.v. naar de pocket.

Doorgaande strijd

Het werd een soort strijd tussen ballenfabrikanten en bowlers enerzijds en baanonderhoudsfabrikanten en bowlingondernemers anderzijds. Meer hoekende ballen deed de vraag naar meer olie toenemen. Meer olie deed de vraag naar meer hoekende ballen weer toenemen.

In deze “strijd” heeft de USBC, de Amerikaanse Nationale Bowling Federatie, een aantal grenzen getrokken.

Zo mag een bowlingbal sinds 1 augustus 2019 tijdens de wedstrijd alleen nog maar met een droge schone doek afgeveegd worden. Het gebruik van cleaner tijdens en tussen de games van een wedstrijd mag niet meer.

De NBF heeft dit overgenomen dus hieraan heb je je te houden.

Voor ballenfabrikanten is er een limiet gekomen voor de snelheid waarmee een bowlingbal olie op kan nemen. Vanaf 1 augustus 2020 mogen er geen ballen geproduceerd worden die sneller dan in 2 minuut en 15 seconden olie opnemen. (voor de complete test en tekst kun je naar het USBC rapport toe gaan of bekijk deze video voor een samenvatting)

Deze grens is getrokken om toekomstige ontwikkelingen voor te zijn. Op dit moment vallen alle bestaande ballen ruim binnen deze specificatie en jouw Pro Shop houder levert je alleen maar goedgekeurde ballen dus hiermee heb je weinig te maken.

En de grens van de dynamische onbalans die in 2005 getrokken is op 0.060 Rg differential kan nu niet meer vergroot worden door het gebruik van balansgaten te verbieden vanaf 1 augustus 2020.

De NBF heeft dit ook overgenomen maar, vanwege de Corona bestrijdingsmaatregelen, uitgesteld tot 1 januari 2021. Mocht je nog bowlingballen in bezit hebben met een balansgat, dan kun je daar dus nog tot het einde van dit jaar mee blijven spelen. Let wel op, zodra je de grens overgaat of in Nederland meedoet aan een internationaal toernooi, dan geldt deze dispensatie niet!

Beter is het om die ballen te laten vullen. De kans dat je dan boven de grens van de toelaatbare 3 ounces top, finger of side weight komt is heel klein. Mocht dat wel het geval zijn, dan kan je helaas niet langer met die bal spelen.

 

Deze bronnen heb ik voor dit artikel gebruikt.
Speciale dank aan Bill Sempsrott van Bowling This Month voor de toestemming om gebruik te mogen maken van zijn artikelen en afbeeldingen.

USBC Bowling Technology Study
http://usbcongress.http.internapcdn.net/usbcongress/bowl/equipandspecs/pdfs/TechnologyStudy/FullStudy.pdf

A look at the USBC’s Bowling Technology Study – Bowling This Month
https://www.bowlingthismonth.com/bowling-tips/a-look-at-the-usbcs-bowling-technology-study/

Life after balance holes
https://www.bowlingthismonth.com/bowling-tips/life-after-balance-holes/

The effect of static imbalance on the performance of a bowling ball
https://www.bowlingthismonth.com/bowling-tips/the-effect-of-static-imbalance-on-bowling-ball-performance/

Kegel White Papers & Articles
https://www.kegel.net/white-papers-articles