Dynamische onbalans

Vanaf de jaren ’80 ging men bowlingballen anders maken. Er werd geëxperimenteerd met andere materialen, andere vormen en andere posities van het gewichtsblok. De grootste innovatie was de opkomst van polyurethane en 10 jaar later de reactive urethane ballen. Dit materiaal gaf duidelijk een veel grotere wrijving dan gewoon polyester (plastic) en met de komst van het reactive urethane zelfs de mogelijkheid om olie op te nemen.
De tweede grote innovatie was dat men tegelijkertijd het gewichtsblok dichter naar de kern kon zetten. Hierdoor werd het mogelijk om een bal binnen de regels statisch in voldoende balans te laten zijn, en dynamisch (in rollende toestand) juist in een grotere onbalans dan voorheen.

 

Op deze video van Discovery kun je hele fabricatieproces zien van begin tot eind.

Low en high Rg

Veel bowlers die wat minder natuurkundig aangelegd zijn, haken af als men over low en high Rg gaat praten en van de getallen over Rg diff begint men te duizelen. Hoeft niet.
Je hoeft niet precies te weten wat het allemaal inhoudt, als je maar weet wat het betekent.

Toch een kleine en hopelijk begrijpelijke uitleg (en anders sla je die maar over ;-) )

Rg staat voor Radius of Gyration en dat betekent simpelweg hoe makkelijk een bal wil gaan rollen. Als een bal uit eenenhetzelfde materiaal bestaat en dit materiaal is overal even zwaar dan is de bal volledig in balans. Hij ligt stil.  Als je hem een duwtje geeft heeft hij er enige moeite mee om te gaan rollen. De kracht en richting van jouw duwtje bepaalt hoe snel de bal gaat en in welke richting.

Stel dat je nu een even zware bal datzelfde duwtje geeft maar deze bal is niet van een en hetzelfde materiaal gemaakt, maar bij de kern zwaarder dan bij de schil.
Dan zal de bal minder moeite hebben om te gaan rollen omdat er minder weerstand is. Het zwaarste gedeelte ligt dicht bij de kern waar de as van de rolrichting doorheen loopt.
Dit wordt een center of core heavy of een low Rg bal genoemd. (ezelsbruggetje: low = laag = lage weerstand = makkelijk rollen)

 

Stel nu dat je datzelfde duwtje geeft tegen een even zware bal waarbij juist de schil zwaarder is dan de kern. Dan zal de bal veel meer moeite hebben om te gaan rollen, omdat er meer weerstand is. Het zwaarste gedeelte ligt nu verder van de kern en de as.
Dit wordt een cover heavy of high Rg bal genoemd (high = hoog = hoge weerstand = moeilijk rollen)

De vergelijking van de kunstschaatster wordt vaak gemaakt om dit duidelijk te maken. Als ze haar armen intrekt en dus meer gewicht naar de kern en draaias brengt, dan nemen de omwentelingen ineens toe. Dit kan je ook zelf ervaren op een draaistoel. En ervaar dan ook het verschil als je iemand dat duwtje geeft die met armen wijd of met armen gebogen zit.

Dus samenvattend: Rg staat voor Radius of gyration en betekent zoveel als de weerstand die overwonnen moet worden om iets te laten draaien.

Low Rg betekent dat er weinig weerstand overwonnen hoeft te worden en de bal kan dus makkelijk aan het draaien gebracht worden.

High Rg betekent dat er veel weerstand overwonnen moet worden en de bal dus moeilijk aan het draaien gebracht kan worden.

Een bal met een pancake weightblock heeft dus een high Rg en komt dus niet makkelijk in zijn rol. Een bal met een rond en laag gewichtsblok heeft een low Rg en komt dus wel makkelijk in zijn rol.

Rg differential

Dit is eigenlijk de aanduiding van de hoeveelheid dynamische onbalans. We hebben gezien dat er meer gewicht hoog of laag in de bal kan zitten (verder van de kern af of dichterbij de kern), maar als de bal eenmaal aan het rollen is dan zal dat verschil in gewicht op verschillende momenten met de zwaartekracht mee of tegen de zwaartekracht in werken.

De richting waarin dat gewicht mee en tegenwerkt kan ook verschillen. Dit kan precies in de rolrichting zijn of kan naast de rolrichting lopen. Dat hangt ook weer van de positie van de gaten en hangt zeker helemaal van jouw release af.

Daarom worden alle ballen getest op die verschillende posities en hoeveel weerstand de bal dan geeft om te rollen. Het verschil tussen de grootste en laagste uitkomst wordt het differentieel genoemd oftwel in het Engels differential.

De limiet van het Rg diff is vastgesteld op 0.060.

Voor wie het aandurft laat deze video precies zien hoe USBC dit allemaal test en weet
(tip: klik op de 3 puntjes onder de video en dan op open transcript en na enige tijd krijg je rechts de gesproken tekst te zien om mee te lezen)



Track Flare

Als gevolg van de dynamische onbalans wil de bal meer en soms ook eerder op zoek gaan naar zijn balans en loopt de bal niet meer over hetzelfde spoor. Deze meerdere oliesporen op de bal wordt aangeduid met de term ‘track flare’.

Hoe meer dynamische onbalans er in de bal zit, des te wijder deze oliesporen uit elkaar lopen. Vanaf de jaren ’90 werd dit gemaximaliseerd tot wel 6 inches of meer.

 

Voordelen en nadelen

Aan een grotere track flare zitten grote voordelen voor de spelers. Als de oliesporen verder van elkaar af liggen betekent dit dat de bal op het droge gedeelte van de baan over een schoon oppervlak loopt. Immers, bij elke omwenteling van de bal loopt deze over een nieuw spoor. Slechts heel kort bij het knooppunt van de lijnen raakt de bal de baan met het vorige oliespoor maar verder niet. Dat betekent dus maximale wrijving en dat betekent weer dat de bal extra snel de hoek om wil op zoek naar zijn balans. Simpel gezegd: de ballen gingen meer hoeken!

Een grotere hoek in de pins levert weer meer marge voor een strike op en zo gingen de scores rap omhoog. Het aantal 300 games verdubbelde niet, maar verhonderdvoudigde!

De nadelen waren ook duidelijk. Hoe meer oliesporen er op de ballen kwamen des te meer olie ging er van de baan af en des te eerder droogde de baan op. Dat betekende dat er snel gezocht werd naar manieren om meer olie op de baan te krijgen. De komst van moderne oliemachines was natuurlijk wel weer een voordeel. Maar meer olie betekende echter ook meer kosten voor de bowlingondernemer en het betekende ook meer schoonmaken omdat pins en ballen niet goed meer verwerkt werden door de pinsetters. Tegenwoordig ligt er 300% meer olie op de baan. Na een wedstrijd worden de banen vaak opnieuw schoongemaakt en geolied voordat de recreanten met de huisballen gaan spelen. Dat scheelt in het aantal storingen later op de avond!

Meer over de strijd tussen banen en ballen is in dit artikel te lezen.

 

Balansgaten voor nog meer dynamische onbalans

Eerst werden balansgaten alleen maar gebruikt als het nodig was om de bal weer legaal te maken op de weegschaal. Men kwam erachter dat balansgaten ook gebruikt konden worden om elke bal nog meer in onbalans te krijgen in rollende toestand. De toch al in onbalans zijnde bal met een 0.040 Rg differential kon wel met 0.020 Rg differential verhoogd worden waardoor de track flare nog wijder kon worden.

Door het balansgat op bepaalde posities te plaatsen (en allemaal binnen de regels voor statisch onbalans) kon een bal minder en meer track flare gaan krijgen. Het was al mogelijk om eenzelfde bal op verschillende manieren te boren en zo een andere reactie te krijgen, maar met een balansgat erbij kon dit aantal nog meer uitgebreid worden.

Op zich niet erg want iedereen mocht dit doen. Maar na meer onderzoek door USBC vond men toch dat hier een grens getrokken moest worden om deze ontwikkelingen onder controle te houden (zie ook artikel 'de strijd tussen banen en ballen').

Overigens, zoals altijd, zijn er ook wetenschappelijk onderlegde meningen van mensen buiten de USBC, die betogen dat het onderzoek en de conclusie niet helemaal juist is en de regelverandering niet nodig was of juist niet ver genoeg gaat.
WIl je meer weten, lees dan de artikelen van Bill Sempsrott van Bowling This Month die hieronder gelinkt zijn.

Tweehanders

Een andere grote reden om balansgaten niet langer toe te staan is vanwege de grote opkomst van de tweehandige spelers. Feitelijk was er sprake van een oneerlijk voordeel t.o.v. de eenhandige spelers. Het duimgat dat niet gebruikt werd fungeerde natuurlijk ook als balansgat. Voor een eenhandige speler is de positie van zo’n duimgat bepaald door de anatomie van zijn hand. Maar een tweehandige speler kon dat duimgat makkelijk op een afwijkende positie laten boren zonder daar hinder van te ondervinden. Door slim gebruik te maken van dit extra balansgat kon de dynamiek van de bal nog meer vergroot worden.

De discussie over het voordeel van tweehandig bowlen tegenover eenhandig bowlen qua fysieke techniek is een discussie over vaardigheid. Daar mag iedereen iets van vinden en wel of niet steunen. Vaardigheid is een kwestie van trainen dus als je van mening ben dat tweehanders een voordeel hebben, dan lijkt de oplossing duidelijk. Maar het kan natuurlijk niet zo zijn dat de ene groep bowlers wel een natuurkundig technisch voordeel heeft tegenover een andere groep van spelers die dat niet heeft.

Door het uitbannen van balansgaten is die discussie tot een einde gebracht. Tweehanders mogen enkel nog vingergaten in de bal hebben. Als er een duimgat in een bal zit, dan moet deze ook gebruikt worden (bijv. bij een sparebal).

Bovendien moeten tweehanders een markering laten graveren op de plaats van handpalm zodat de bal altijd maar op 1 manier gespeeld kan worden. Het omdraaien van de bal en zodoende eigenlijk met een andere gewichtsverdeling spelen is hiermee ook verboden.

 

Wat ga je ervan merken?

Los van de gang naar de pro shop om eventuele balansgaten te laten vullen, wat merk je er dan van als je gaat bowlen?

Wordt het een heel groot verschil? Gaat de bal minder of juist meer hoeken? En gaat je score omlaag of juist omhoog?

Deze vragen zijn uiteraard het belangrijkste voor jou als bowler. En jammer genoeg niet zo simpel te beantwoorden. Dat komt omdat er veel variabelen zijn. Zowel in de spelers als in de bowlingballen.

Als een balansgat in de bal is geboord om de gewichtsverdeling weer legaal te krijgen, dan zal het vullen van dit gat ervoor zorgen dat de onbalans groter wordt. Afhankelijk van de plaats en grootte van dat gat zal de bal er wel iets van merken. Meest waarschijnlijk is dat de bal iets meer gaat hoeken. Maar het kan ook gebeuren dat de bal iets langer rechtdoor gaat en het dus iets langer duurt voordat de bal gaat hoeken. Dan lijkt het of de bal minder hoekt.

Vooral bij spelers met een lage balsnelheid zullen de verschillen goed merkbaar zijn. Speel je met veel snelheid en weinig omwentelingen, dan zullen de verschillen veel minder zijn.

Is het balansgat juist aangebracht in de bal om de prestatie van de bal op een specifieke manier te verbeteren, dan zal het vullen van dit gat deze balreactie verminderen. Hoeveel is ook weer afhankelijk van plaats en grootte van het gat. Bespreek met je pro shop houder wat de consequenties voor die bal zijn en besluit dan eventueel om een andere bal aan te schaffen.

In het algemeen kan wel gesteld worden dat de grootste verschillen niet door de toppers worden ervaren maar juist door de mindere goden. Zij spelen meestal met iets minder omwentelingen en snelheid en dan is de invloed van de onbalans op de loop van de bal nu eenmaal groter.

 

Heb je vragen of opmerkingen? Laat hieronder een reactie achter.

Meer informatie

Er is nog veel meer informatie te geven over dit onderwerp in dit artikel

De strijd tussen banen en ballen

 

Deze bronnen heb ik voor dit artikel gebruikt.
Speciale dank aan Bill Sempsrott van Bowling This Month voor de toestemming om gebruik te mogen maken van zijn artikelen en afbeeldingen.

USBC Bowling Technology Study
http://usbcongress.http.internapcdn.net/usbcongress/bowl/equipandspecs/pdfs/TechnologyStudy/FullStudy.pdf

A look at the USBC’s Bowling Technology Study – Bowling This Month
https://www.bowlingthismonth.com/bowling-tips/a-look-at-the-usbcs-bowling-technology-study/

Life after balance holes
https://www.bowlingthismonth.com/bowling-tips/life-after-balance-holes/

The effect of static imbalance on the performance of a bowling ball
https://www.bowlingthismonth.com/bowling-tips/the-effect-of-static-imbalance-on-bowling-ball-performance/